Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy.
Wskazany przepis posługuje się terminem „osoby, której dotyczy nakaz opróżnienia lokalu” a nie pojęciem lokatora. Niemniej zgodnie z art. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów reguluje ona zasady i formy ochrony praw lokatorów . Lokatorem w rozumieniu wskazanej ustawy jest zaś najemca lokalu lub osobę używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Stąd może powstać wątpliwość czy w przypadku eksmisji właściciela lokalu może przysługiwać mu prawo do lokalu socjalnego.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego można spotkać się z rozstrzygnięciami wskazującymi, iż prawo do lokalu socjalnego ograniczone jest wyłącznie do lokatorów w rozumieniu w/w ustawy (to znaczy, że nie obejmuje właścicieli lokali). Jako przykład można wskazać uchwałę Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 15 listopada 2001 r. (III CZP 66/01), w której wskazano, iż art. 15 u.ochr.pr.lok. ma zastosowanie w sprawach o opróżnienie lokalu przeciwko lokatorom w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy.
Powyższy pogląd wymaga, w mojej ocenie, weryfikacji. Zgodnie z art. 7 ust. 1 Konstytucji władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałają bezdomności. Zgodnie z ust. 2 wskazanego artykułu Konstytucji warunki ochrony praw lokatorów określa ustawa. Równocześnie zgodnie z art.17 ust. 1a ustawy o ochronie praw lokatorów prawo do lokalu socjalnego może być orzeczone nawet wobec osoby, która dokonała zajęcia lokalu bez tytułu prawnego, jeżeli przyznanie tego uprawnienia byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione.
W efekcie, skoro prawo do lokalu socjalnego może przysługiwać nawet osobie która zajęła lokal bez tytułu prawnego, to tym bardziej pokonstytucyjna wykładnia art. 14 w zw. z art. 17 ustawy o ochronie praw lokatorów wymaga by prawo do lokalu socjalnego mogło zostać przyznane zamieszkującemu w lokalu właścicielowi, który w razie orzeczenia przez Sąd o eksmisji utraci możliwość zamieszkiwania w lokalu, szczególnie jeżeli przemawiają za tym szczególnie usprawiedliwione względy współżycia społecznego.
Prezentowane przeze mnie stanowisko, iż art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów należy interpretować w zgodzie z kontekstem art. 7 Konstytucji nie jest odosobnione. Jak wskazuje R. Dziczek celem ustawodawcy było objęcie ochroną przewidzianą w art. 14 większej grupy osób niż tylko byli najemcy czy osoby mające inny, własny tytuł prawny do lokalu (poza prawem własności). Pojęcie lokatora w rozumieniu niniejszej ustawy w odniesieniu do ochrony związanej z eksmisją jest szerokie i nawiązuje do takiego samego pojęcia użytego w art. 75 ust. 2 Konstytucji RP. Wykładnia tego pojęcia zatem nie może odrywać się od celu ustawy zasadniczej.
Na marginesie należy wskazać, iż art. 14 oraz art. 17 ustawy o ochronie praw lokatorów stosuje się zarówno w sprawach procesowych jak i nieprocesowych (np. o podział majątku wspólnego – Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r. III CZP 36/03 czy o dział spadku).
Najnowsze komentarze